Poradnik pielęgnacji ran przewlekłych

Nowa koncepcja leczenia ran została stworzona przede wszystkim z myślą o chorych. Proces gojenia może trwać dłuższy czas, jest bolesny i często ogranicza sprawność ruchową i jakość życia. Uciążliwe objawy towarzyszące i ewentualne powikłania występujące podczas gojenia się rany bywają przyczyną pogorszenia stanu psychicznego chorego i osłabienia motywacji do powrotu do zdrowia. Z tego powodu nowoczesne opatrunki mają na celu skrócenie czasu leczenia, niesienie ulgi i polepszenie ogólnej kondycji chorego.
Popularyzowanie nowoczesnego leczenia oraz zorganizowanie opieki nad pacjentami z przewlekłymi ranami to główne cele powstałego w 2005 roku Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran (PTLR). W tej dziedzinie medycyny w rażący sposób odstajemy od reszty Europy, ale podejmując właściwe kroki, stosunkowo szybko możemy to zmienić. Leczenie ran prowadzone zgodnie z najnowszą wiedzą medyczną może przynosić także korzyści ekonomiczne.
Aby wszyscy zrozumieli, jakie korzyści niesie ze sobą stosowanie tak nowoczesnego leczenia, konieczna jest jednak zmiana metod terapii, propagowanie wśród lekarzy i personelu medycznego wiedzy na temat diagnozowania przyczyn powstawania ran i nowoczesnego ich leczenia, a także edukacja samych pacjentów i ich rodzin.
Opatrunki przyspieszają gojenie ran, wymaga to jednak wprowadzenia określonych standardów. Aktywnie wspomagają proces leczenia przez oczyszczanie rany, tworzą wilgotne środowisko sprzyjające gojeniu. Muszą być odpowiednio chłonne, przepuszczać gazy gromadzące się w ranie, nie podrażniać, nie uczulać, reagować pozytywnie w zetknięciu z innymi substancjami stosowanymi w miejscowym leczeniu ran. Mają być także przyjazne dla rany, czyli nie uszkadzać odnawiających się tkanek podczas zdejmowania opatrunku. Na rynku jest wiele opatrunków, a każdy z nich jest odpowiednio dobierany do etapu leczenia rany. Dlatego tylko nowoczesna wiedza, poparta codzienną praktyką w ich stosowaniu, może dać pożądane efekty.
W przypadku ran trudno gojących się – przewlekłych, na dużych powierzchniach lub ran głębokich, a także tych, które powstały w wyniku wypadków, operacji chirurgicznych, chorób prowadzących do uszkodzeń ciała itp., nie należy liczyć na samoistne wyleczenie i nie można polegać wyłącznie na podstawowych, rutynowych działaniach, często ograniczających się do przykrycia zranionej powierzchni. Błąd w sztuce pociąga za sobą dodatkowe cierpienia i komplikacje, np. zakażenia. Zdarza się, że przy niewłaściwej pielęgnacji obłożnie chorego – odleżyny, które ulegają zakażeniu, mogą być bezpośrednią przyczyną zgonu.
Holistyczne podejście w leczeniu ran powinno uwzględniać ocenę ogólnego stanu zdrowia pacjenta, obszaru lokalizacji rany, łożyska rany, etapu gojenia i wreszcie symptomów towarzyszących.
W Polsce problem polega na dużym przywiązaniu lekarzy i pielęgniarek do tradycyjnego modelu leczenia ran, opierającego się na stosowaniu gazy i przymoczków. Istnieje wiele dowodów na to, że taka terapia opóźnia gojenie rany, np. dochodzi do niszczenia nowo powstałych komórek, kiedy gaza przyschnie do rany i jest od niej odrywana podczas zmiany opatrunku. Konieczność częstych zmian opatrunków gazowych sprzyja infekcji i opóźnia proces gojenia rany.
Niniejszy poradnik przedstawia różnorodność wieloletnich doświadczeń opatrywania ran u chorych w opiece środowiskowej – domowej praktyce pielęgniarskiej nad chorym zrezygnowanym, cierpiącym, izolowanym, bezradnym. Każdy, kto zechce skorzystać z tego kompendium, znajdzie dla siebie i swojego podopiecznego, chorego rozwiązanie.
Leczenie ran jest trudnym procesem i wymaga konsultacji lekarza. To lekarz powinien zlecić pacjentowi odpowiednie opatrunki, dostosowane do stanu rany i fazy leczenia. Współpraca pacjenta z lekarzem daje szansę, nawet w trudnych przypadkach, na doprowadzenie do pomyślnego zakończenia leczenia i wygojenia rany. Pielęgniarki specjalistki, po ukończonym Kursie Specjalistycznym, jak i specjalistki w dziedzinie opieki długoterminowej, posiadają olbrzymią wiedzę na temat nowoczesnego leczenia ran.
Poradnik ten, napisany ręką praktyka – pielęgniarki, która na przełomie swojej wieloletniej pracy zawodowej stosowała wiele metod leczenia, to nie tylko wyzwanie – to coś o wiele więcej. Jest to ABC wiedzy, bardzo przydatnej każdej pielęgniarce i wszystkim tym, którzy na co dzień borykają się z problematyką leczenia ran przewlekłych. Zachęcam do lektury poradnika, który będzie nieocenionym wsparciem w codziennej praktyce i pomoże wiele zmienić w ocenie pielęgnacji i metod leczenia ran, często uznawanych jako nieuleczalne.
Gorąco zachęcam także do podjęcia wspólnych merytorycznych dyskusji i wymiany doświadczeń.
„Poradnik Pielęgnacji Ran Przewlekłych” to długo oczekiwana pozycja popularno-naukowa na naszym rynku. Praktyka zawodowa Autorki pozwoliła na zebranie niezbędnych informacji, które są potrzebne do opieki nad pacjentem z raną przewlekłą.
Jestem pewna, że będzie to dobra lektura dla rodzin, pielęgniarek i lekarzy zajmujących się tym problemem. W pigułce zostały tu przedstawione zarówno wiedza z zakresu etiopatogenezy ran przewlekłych, jak i informacje o preparatach i opatrunkach mogących pomóc w pielęgnacji i leczeniu rany.
Należy również docenić fakt, że Autorka przedstawiła metody uznawane jako kontrowersyjne i nie posiadające badań potwierdzających ich skuteczność, a które można wykorzystać w pielęgnacji rany.
Elżbieta Szkiler w poradniku podaje autorskie metody pielęgnacji ran do dyskusji, zachęcając do merytorycznej rozmowy na temat ich działania i efektów leczenia.
Dr n. med. Anna Sobieszek-Kundro Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran